ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ ΕΛΛΑΔΑΣ

Όλη η εκλογική διαδικασία επιβεβαίωσε ότι ουσιαστικά ο θεσμός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δε λειτουργεί. Οι δήμοι (οι μεγάλοι τουλάχιστον) και οι νομαρχίες έχουν καταληφθεί από τα κόμματα, των οποίων οι εκπρόσωποι λυμαίνονται το δημόσιο χρήμα, μέσα σε ένα καθεστώς αυξανόμενης διαφθοράς, που έχει καθιερώσει το σύστημα της εξάρτησης στην Ελλάδα και ειδικά η συμμετοχή μας στην Ε.Ε..

Κάποιες ευρύτερες δημοτικές παρατάξεις δημιουργήθηκαν, σε αρκετές περιπτώσεις με πρωτοβουλία του ΣΥΝ, που παρουσίασαν σοβαρές μελέτες των τοπικών προβλημάτων, είχαν εκλογική επιτυχία και έδειξαν κάποιες από τις δυνατότητες του θεσμού, όμως η σημασία τους περιορίζεται από τον ευρωπαϊσμό που τις χαρακτηρίζει.

Συμπληρωματικοί ρόλοι Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ

Το ΠΑΣΟΚ στην πρώτη του οκταετία απαξίωσε κάθε θεσμό και ιδέα προόδου, συμβάλλοντας στην ιδεολογική κυριαρχία της παγκοσμιοποίησης. Ο συνδυασμός των αλόγιστων παροχών (από εξωτερικά δάνεια) προς όλες τις κοινωνικές τάξεις, της συρρίκνωσης της παραγωγής λόγω της συμμετοχής στην Ε.Ο.Κ. και της διασπάθισης του δημόσιου χρήματος οδήγησε στην καταχρέωση της χώρας και την πολιτική του Α. Παπανδρέου σε αδιέξοδο. Ακολούθησε η μεταβατική περιόδος 1989-1996 και στη συνέχεια η οκταετία του σημιτικού εκσυγχρονισμού, κατά την οποία το ΠΑΣΟΚ προσχωρεί και επισήμως στην ιδεολογία της αμερικανοευρωπαϊκής παγκοσμιοποίησης και προχωρεί σε πολιτικές στα εθνικά και κοινωνικά θέματα καθ’ υπαγόρευσιν Ουάσινγκτον και Βρυξελών αντιστοίχως. Οι πολιτικές αυτές και η διαφθορά του εκσυγχρονιστικού καθεστωτισμού μειώνουν την αποδοχή του από τα λαϊκά κοινωνικά στρώματα. Ο Σημίτης αδυνατεί να επιβάλει αντιδραστικές εργασιακές σχέσεις και ασφαλιστικές ρυθμίσεις ακόμα και στον πασοκικό στρατό που έχει κατακλύσει ρουσφετολογικά το δημόσιο τομέα και πιθανότατα συναντά εσωτερικές αντιδράσεις για τις προετοιμαζόμενες συμφωνίες με την Τουρκία. Έτσι το ΠΑΣΟΚ γίνεται όλο και λιγότερο αποτελεσματικό και δρομολογείται η εναλλαγή.

Η κυβέρνηση Καραμανλή στα εθνικά θέματα ακολουθεί μια μετριοπαθή πολιτική στα πλαίσια του «ανήκομεν εις την Δύσιν», παρά την πίεση του εκσυγχρονιστικού μπλοκ, που επεκτείνεται οριζόντια σε Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ και ΣΥΝ και απαιτεί απόλυτη υποτέλεια. Στα κοινωνικά θέματα, όμως, ακολουθεί πιστά τις εντολές της Κομισιόν για τις «μεταρρυθμίσεις» και αποδεικνύεται αποτελεσματική στην υλοποίησή τους. Έτσι η μεγαλύτερη και ισχυρότερη μερίδα του ξένου παράγοντα φαίνεται να προκρίνει την παραμονή της Ν.Δ. στην εξουσία για 2 τετραετίες, ώστε να ολοκληρώσει τις «μεταρρυθμίσεις», παρά την αρχική αντίδραση των διαπλεκόμενων με τον εκσυγχρονισμό «νταβατζήδων».

Η σταθερότητα ενός συστήματος δεν εξασφαλίζεται με τον έλεγχο μόνο της κυβέρνησης, αλλά κυρίως της «αντιπολίτευσης». Το ΠΑΣΟΚ με την «ηγεσία» του Γιωργάκη, ανίκανη να αρθρώσει καν σοβαρό πολιτικό λόγο, παράλληλα με τη μνήμη της αμαρτωλής πασοκικής διακυβέρνησης και την απαξίωση (και κομματικό έλεγχο) του συνδικαλιστικού κινήματος, εξασφαλίζουν –κατά τους σχεδιασμούς– την πρόοδο των «μεταρρυθμίσεων». Έτσι οι νομαρχιακές και δημοτικές εκλογές θα έπρεπε να είχαν ένα αποτέλεσμα που θα επέτρεπε στη Ν.Δ. να προχωρήσει απρόσκοπτα, χωρίς όμως να «τσαλακώσει» το ΠΑΣΟΚ του Γιωργάκη. Αν το πρώτο εθεωρείτο εξασφαλισμένο, ο καταποντισμός του ΠΑΣΟΚ διαφαινόταν απειλητικός. Γι’ αυτό η έξαρση της σκανδαλολογίας και των εσωτερικών αντιπαραθέσεων στην κυβέρνηση σ’ όλη την προεκλογική περίοδο καθώς και η παράδοση στο ΠΑΣΟΚ άνευ μάχης της Υπερνομαρχίας και του Πειραιά ( ίσως όχι μόνο δια παραλείψεων,

αλλά και δια πράξεων).

Τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου ήταν όπως σχεδιάστηκαν, αλλά η «ηγεσία» του ΠΑΣΟΚ απεδείχθη ανίκανη να διαχειριστεί ακόμα και τα δώρα που της προσφέρθηκαν, ξεπερνώντας το όριο της πολιτικής φαιδρότητας. Λογικό ήταν να παρατηρηθεί ομοβροντία των απελπισμένων (και αγωνιούντων για επάνοδο στην εξουσία) στελεχών του ΠΑΣΟΚ και δημοσιογραφικών του οργάνων, που απαίτησαν μεσοβδόμαδα αλλαγή ηγεσίας και άρχισαν τις υπόγειες διαδικασίες. Η 23η Οκτωβρίου προεβλέπετο τρικυμιώδης για το ΠΑΣΟΚ και ενοχλητική για την ησυχία του πρωθυπουργού! Γι’ αυτό η πριμοδότηση του ΠΑΣΟΚ στο 2ο γύρο ήταν προκλητική, ώστε να καταγάγει καθαρή νίκη 5-2 (συν την Πάτρα), προκαλώντας την οργή των υποψηφίων της Ν.Δ.. Αλλά προτιμότερη

αυτή η οργή από την απομάκρυνση

του πολύτιμου Γιωργάκη…

Το δυστύχημα (ή το λογικώς αναμενόμενο) είναι ότι το ΚΚΕ (το μόνο κοινοβουλευτικό κόμμα που κινείται έξω από τη λογική του συστήματος) αδυνατεί να βοηθήσει (ή δεν επιθυμεί) την ανάπτυξη ενός μαζικού λαϊκού κινήματος που να μπορεί να αμφισβητήσει το σύστημα. Οι επιλογές θέσεων και προσώπων ήταν και σ’ αυτές τις εκλογές στενά κομματικές. Στις προσδοκίες του δεν προβλέπεται ρόλος για τα μαζικά κινήματα, ούτε για κανένα άλλο κόμμα. Γι’ αυτό οι άλλοτε «κόκκινοι» δήμοι (κοινωνικά διαφοροποιημένοι, βεβαίως) πρασίνισαν και τώρα έγιναν γαλάζιοι.

Οι αρνητικές συνέπειες ενός τέτοιου πολιτικού σκηνικού για τα εθνικά μας θέματα, την οικονομία και το εισόδημα των εργαζομένων και των συνταξιούχων, την ποιότητα της δημοκρατίας μας και τον πολιτισμό μας είναι ορατές και θα γίνουν ακόμη χειρότερες. Στο χέρι του καθενός από μας είναι να ξεπεράσει τις ιδιοτελείς επιλογές, την ιδιώτευση, τους δισταγμούς και τις αυταπάτες, γιατί η Ελλάδα αξίζει μια καλύτερη μοίρα. Και μπορεί.

[Το παραπάνω κείμενο είναι άρθρο του μέλους της Ε.Ε. του ΑΣΚΕ Ν. Καργόπουλου, δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “ΠΑΡΟΝ” στις 5/11/2006].

Στις 17 Νοέμβρη αντιπροσωπεία της Εκτελεστικής Επιτροπής του ΑΣΚΕ κατέθεσε λουλούδια στη μνήμη των νεκρών του Πολυτεχνείου και του αντιδικτατορικού αγώνα.

Στην πορεία που ακολούθησε, όπως κάθε χρόνο, τα μέλη του ΑΣΚΕ πορεύτηκαν, χωρίς κομματικά διακριτικά, με το μπλοκ των φυλακισθέντων και εξορισθέντων αντιστασιακών της περιόδου 1967-1974.

Ο χώρος της εκπαίδευσης είναι ένα καζάνι που σιγοβράζει. Η απόφαση της κυβέρνησης να προχωρήσει την άνοιξη στις «μεταρρυθμίσεις» που υπαγορεύονται από ξένα κέντρα και εξυπηρετούν την «αγορά» την έφερε σε αντίθεση με όλη την εκπαιδευτική κοινότητα. Μετά την προσωρινή μερική αναδίπλωση της κυβέρνησης τα σχολεία και οι σχολές ξανάνοιξαν, αλλά τον Ιανουάριο, που θα κινηθούν πάλι οι διαδικασίες, προβλέπεται νέα έκρηξη.

Η απεργία δασκάλων-καθηγητών

Η απεργία των δασκάλων ήταν μεγαλειώδης. Μαζική συμμετοχή, μακρά διάρκεια, προβολή όχι μόνο οικονομικών, αλλά και θεσμικών αιτημάτων (τα ΜΜΕ, βεβαίως, προέβαλλαν κυρίως τα οικονομικά), και μάλιστα με την πάροδο του χρόνου κυρίως των θεσμικών, κατανόηση και συμπαράσταση από τους γονείς και την κοινή γνώμη, παρά τα προβλήματα που δημιούργησε η απεργία. Η αναβάθμιση της ποιότητας της εκπαίδευσης, η βελτίωση της υλικοτεχνικής υποδομής, ο περιορισμός ουσιαστικά των αποκλεισμών, η μείωση του αριθμού των μαθητών ανά τμήμα, η διαρκής επιμόρφωση των εκπαιδευτικών ήταν μερικά από τα αιτήματα που άγγιξαν τις ευαισθησίες της κοινής γνώμης.

Τελικά η κυβέρνηση δεν ικανοποίησε σχεδόν καθόλου τα αιτήματα, αλλά η απεργία είχε δύο σοβαρά αποτελέσματα: έθεσε τα προβλήματα της εκπαίδευσης με τρόπο που κανείς δε δικαιούται πλέον να τα αγνοεί και ανύψωσε το κύρος των δασκάλων στην κοινωνία.

Με την απεργία τα πολιτικά κόμματα έπαιξαν τα δικά τους παιχνίδια (βλ. πολιτικό άρθρο, σελ. 1), αλλά αυτό δε μειώνει τη σημασία της.

Στην απεργία μπήκαν κάποια στιγμή και οι καθηγητές, που (για διάφορους λόγους) δεν είχαν το δυναμισμό των δασκάλων.

Οι μαθητικές καταλήψεις

Στη διάρκεια της απεργίας ξεκίνησαν και οι μαθητικές καταλήψεις, κυρίως στα λύκεια, που κορυφώθηκαν, ξεπερνώντας τα 1100 σχολεία πανελλαδικά. Οι καταλήψεις σχολείων ξεκίνησαν το 1991 (πρωθυπουργός Μητσοτάκης, υπουργός Παιδείας Κοντογιαννόπουλος) ως μια υγιής αντίδραση στην επιχειρούμενη αντιδραστική μεταρρύθμιση. Ήταν ένα πραγματικό κίνημα, με τους μαθητές να ξέρουν τι δε θέλουν, να διατυπώνουν οράματα, να συμμετέχουν ενεργά σε συνελεύσεις και διαδηλώσεις και στην περιφρούρηση των σχολείων. Γι’ αυτό όχι μόνο αποκρούστηκε η μεταρρύθμιση, αλλά ο (ελεεινός και νυν ΠΑΣΟΚ) Κοντογιαννόπουλος εξαναγκάστηκε σε παραίτηση. Οι καταλήψεις, όμως, συνεχίστηκαν εθιμικά κάθε Δεκέμβριο και σύντομα εκφυλίστηκαν. Οι μαθητές κατά κανόνα πήγαιναν μία φορά τη βδομάδα στο σχολείο, ψήφιζαν υπέρ της κατάληψης, απλώς για να μη γίνεται μάθημα, χωρίς καμιά άλλη συμμετοχή. Τα αιτήματα ανεζητούντο εκ των υστέρων. Έτσι οι καταλήψεις έπαψαν να αποτελούν προσπάθεια αναβάθμισης της εκπαίδευσης και είχαν ως αποτέλεσμα την περαιτέρω υποβάθμισή της. Απέκτησαν ξανά κάποια ποιοτικά χαρακτηριστικά την περίοδο Αρσένη, τον ανάγκασαν κι αυτόν να αποσύρει τις περισσότερες ρυθμίσεις του, αλλά μετά πάλι εκφυλίστηκαν και αραίωσαν. Επανήλθαν φέτος με την εκφυλισμένη τους μορφή. Εξαιρέσεις και η όποια δραστηριοποίηση πολιτικών οργανώσεων, κυρίως της ΚΝΕ (που μοναδικό στόχο έχει τη στρατολόγηση μελών) δεν αναιρούν τον κανόνα. Πάντως στο χώρο της δευτεροβάθμιας τα προβλήματα είναι πολλά και σοβαρά και δυναμική υπάρχει για σοβαρές κινητοποιήσεις.

Στα Πανεπιστήμια

Μετά την κρίση της άνοιξης και την καλοκαιρινή εκτόνωση έγιναν κάποιες σποραδικές καταλήψεις πανεπιστημιακών σχολών μετά την εξεταστική του Σεπτεμβρίου. Αιτίες ήταν είτε μια μάλλον ασθενής τάση για συμπόρευση με τους εκπαιδευτικούς, κυρίως σε σχολές με ευνοϊκούς πολιτικούς συσχετισμούς, είτε τοπικά προβλήματα, όπως στα Χανιά, όπου ο πρύτανης μείωσε το επίδομα στέγασης και τον αριθμό των εξεταζόμενων μαθημάτων ανά περίοδο.

Πάντως ολόκληρη η πανεπιστημιακή κοινότητα βρίσκεται σε αναμονή, ενόψει της συζήτησης στη Βουλή τον Ιανουάριο για το άρθρο 16 (ιδιωτικά πανεπιστήμια).

Η 65ωρη εβδομαδιαία εργασία

Το κοινωνικό μοντέλο που προωθεί η Ε.Ε. είναι η ανελέητη εκμετάλλευση των εργαζομένων και η κατάργηση όσων ακόμα δικαιωμάτων μας απέμειναν. Στο βωμό του υπερκέρδους -”επιχειρηματικότητας”, ομάδα ισχυρών κρατών, όπως Γερμανία, Αυστρία, Δανία, με επικεφαλής τη Βρετανία, με εκβιαστικό τρόπο προσπαθούν να επιβάλουν την 65ωρη εβδομαδιαία εργασία, την κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων και την καθιέρωση των ατομικών συμφωνιών, που προφανώς με αυταρχικούς τρόπους θα φέρουν εργασιακό μεσαίωνα.

Η πρώτη απόπειρα να θεσπιστεί το 65ωρο στο Συμβούλιο Υπουργών Εργασίας απέτυχε, μετά την αντίδραση μεσογειακών χωρών, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα και η Κύπρος. Αν τελικά σχηματιστεί πλειοψηφία θα μετατραπεί σε οδηγία και κατόπιν θα ενσωματωθεί στις εθνικές νομοθεσίες. Βεβαίως, παράνομα πολλοί εργοδότες ήδη κρατούν τους εργαζόμενους πάνω από το νόμιμο ωράριο και χωρίς να πληρώνουν υπερωρίες, με την απειλή της απόλυσης και της ανεργίας. Οι αρμόδιες υπηρεσίες κάνουν ότι δε βλέπουν.

Η οδηγία Μπολκενστάιν

Αφ’ ετέρου επαναφέρεται η οδηγία Μπολκενστάιν για την απελευθέρωση των υπηρεσιών, με ασαφή διατύπωση, ώστε π.χ. Βούλγαροι εργάτες, με μισθό Βουλγαρίας και αντίστοιχη σύνταξη να αντικαθιστούν Έλληνες εργάτες που δουλεύουν στην Ελλάδα σε επιχειρήσεις ελληνικών συμφερόντων με έδρα τη Βουλγαρία.

Αυτή η απαράδεκτη και αντεργατική πρόταση είχε αποσυρθεί μετά τις αντιδράσεις που προκάλεσε και την καταψήφιση του ευρωσυντάγματος στις χώρες που έγινε δημοψήφισμα. Τώρα επανήλθε, πέρασε από το Ευρωκοινοβούλιο και οδεύει προς τελική έγκριση από το Συμβούλιο Υπουργών. Αυτό που πρέπει να επισημανθεί είναι η επιμονή όσων πραγματικά διοικούν την Ε.Ε., που φυσικά δεν είναι οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών, να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις τους και να πετύχουν τον πολλαπλασιασμό των κερδών τους, χρησιμοποιώντας τη δύναμη των δημοκρατικά εκλεγμένων κυβερνήσεων, εις βάρος των λαών σε μια επίφαση δημοκρατίας. Έτσι επανέρχονται κάθε φορά που κρίνουν σκόπιμο, μέχρι να πετύχουν τις επιδιώξεις τους.

Στην Ελλάδα η εκάστοτε κυβέρνηση ανησυχεί για τις επιπτώσεις μιας τέτοιας πολιτικής στις επόμενες εκλογές, γι’ αυτό επικαλείται την ανάγκη συμμόρφωσης σε εοκικές ντιρεκτίβες, αντιλαϊκές από τη μια, υποχρεωτικές από την άλλη, αφού η συμμετοχή μας στην Ε.Ε. θεωρείται “μονόδρομος”. Ο εκάστοτε υπουργός απασχόλησης ή οικονομίας εμφανίζεται να δίνει “μάχες” στα συμβούλια υπουργών και πάντα να πετυχαίνει “το μη χείρον”. Όμως οι εκλεκτοί των Βρυξελλών δεν ανησυχούν, γιατί ξέρουν ότι όποιος και αν είναι ο πρωθυπουργός δεν πρόκειται να “πατήσει πόδι”. Τα κόμματα εξουσίας είναι δεδομένα, ο δικομματισμός έχει επικρατήσει, ο Συνασπισμός προσπαθεί να “βελτιώσει εκ των έσω” την Ε.Ε., το ΚΚΕ με τις θέσεις του και την πρακτική του δε συμβάλλει στη δημιουργία μαζικών και αποτελεσματικών κινημάτων κι αυτοί κάνουν άνετα τη δουλειά τους.

Έως το 1999, δηλ. τη χρονιά εκλογής του Τσάβες ως προέδρου της Βενεζουέλας, η μόνη χώρα που δεν ελέγχανε στην αμερικανική ήπειρο οι ΗΠΑ ήταν η Κούβα, η οποία έχει υποστεί τα πάνδεινα από το εμπάργκο που της έχουν επιβάλει. Η εκλογή του μιγάδα Τσάβες σε μια πετρελαιοπαραγωγό χώρα και η ισχυροποίησή του, παρά τις τρεις προσπάθειες των ΗΠΑ για την ανατροπή του, με σημαντικότερη του 2002, έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στη μείωση της επιρροής των ΗΠΑ στις χώρες της Λατινικής Αμερικής.

Μέχρι τότε οι ΗΠΑ απομυζούσαν τους πόρους των χωρών αυτών με δικτατορίες και διεφθαρμένες ντόπιες ελίτ, που συχνά κατέστελλαν με τα όπλα κάθε λαϊκή αντίδραση, όπως π.χ. είχε συμβεί στη Βενεζουέλα 10 χρόνια πριν την εκλογή του Τσάβες μετά τη λαϊκή εξέγερση ενάντια στο πρόγραμμα αναδιάρ-θρωσης του ΔΝΤ, που είχε συντριβεί βίαια με 2.000 νεκρούς από το «σοσιαλδημοκράτη» Κάρλος ’ντρες Πέρεζ.

Μετά τη Βενεζουέλα ακολούθησε η Βολιβία, μία από τις φτωχότερες χώρες, με την εκλογή του Ινδιάνου Έβο Μοράλες, που προκάλεσε ταραχή στο διεθνές κεφάλαιο με την εθνικοποίηση όλων των φυσικών πόρων της χώρας. H Βολιβία είναι η δεύτερη μεγαλύτερη παραγωγός φυσικού αερίου στη N. Αμερική, με αποθέματα 53,3 τρισ. κυβικών μέτρων, μετά τη Βενεζουέλα (151 τρισ.), ενώ παράγει παραλλήλως και 40.000 βαρέλια πετρέλαιο ημερησίως.

Κοινωνική πρόοδος με δημοκρατία

Τα δύο σημαντικά στοιχεία στη Βενεζουέλα και τη Βολιβία ήταν ότι:

1.Με εκλογικές διαδικασίες και χωρίς καταστολή των πολιτικών ελευθεριών έγιναν οι κοινωνικές αλλαγές. Πριν από λίγο καιρό αυτό ήταν αδιανόητο.

2.Τις αλλαγές αυτές υποστηρίζουν τα πιο φτωχά κοινωνικά στρώματα, σημαντικό μέρος των οποίων είναι οι αυτόχθονες Ινδιάνοι, που βρίσκονται διασκορπισμένοι σ΄ όλη την αμερικανική ήπειρο.

Με τους πόρους της χώρας του, που λόγω ανόδου της τιμής του πετρελαίου είναι αυξημένοι, ο Τσάβες επιχειρεί να δημιουργήσει ένα πόλο επιρροής στη Λ. Αμερική και ευρύτερα στον κόσμο, με επισκέψεις σε χώρες του «κακού», όπως το πετρελαιοπαραγωγό Ιράν. Έχει δώσει βοήθεια 4 δισ. δολ. σε 17 χώρες, φθηνό πετρέλαιο σε διάφορες φτωχές χώρες της περιοχής, ακόμη και στους φτωχούς της Νέας Ορλεάνης, ενώ πρόσφατα έκανε αγορά όπλων ύψους 1 δισ. δολ. από τη Ρωσία, για ν’ αντικαταστήσει τον αμερικάνικο οπλισμό της χώρας του.

Στις άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής (Μεξικό, Αργεντινή, Ισημερινός, Περού, Βραζιλία) έχουν αναπτυχθεί κοινωνικά κινήματα, που πιέζουν για κοινωνικές αλλαγές και ανεξαρτησία από την επιρροή των ΗΠΑ, με ανάδειξη της ινδιάνικης ιδιαιτερότητας. Σημαντικό στοιχείο των λατινοοαμερικάνικων λαών είναι η επαναφορά της ιδέας της Λατινοαμερικανικής Ένωσης του Σιμόν Μπολιβάρ, που είχε συμβάλει στην ένωση Βενεζουέλας, Κολομβίας, Ισημερινού και Νέας Γρενάδα από το 1821 έως το 1824, που τελικά απέτυχε, λόγω της σφοδρής αντίθεσης των ΗΠΑ.

Η Νοτιοαμερικανική Κοινότητα Εθνών

Έτσι στις 9 Δεκεμβρίου 2004 δώδεκα κράτη της Λατινικής Αμερικής υπέγραψαν την Ιδρυτική Διακήρυξη της Νοτιοαμερικανικής Κοινότητας Εθνών στο Κούσκο του Περού. «Είμαστε εδώ για να δώσουμε ενέργεια, ψυχή, καρδιά και ζωή στο όνειρο του Σιμόν Μπολιβάρ», δήλωσε ο τότε πρόεδρος του Περού Αλεχάνδρο Τολέδο. Τη διακήρυξη υπέγραψαν η Αργεντινή, η Βολιβία, η Βραζιλία, η Κολομβία, η Χιλή, ο Ισημερινός, η Γουιάνα, η Παραγουάη, το Περού, το Σουρινάμ, η Ουρουγουάη και η Βενεζουέλα. ενώ το Μεξικό και ο Παναμάς θα είναι παρατηρητές.

Στο μεταξύ αναδεικνύονται κυβερνήσεις όπως του Λούλα στη Βραζιλία, του Κίρσνερ στην Αργεντινή, της Μπασελέ στη Χιλή και του Βάσκεζ στην Ουρουγουάη, που έχουν κοινό χαρακτηριστικό την προώθηση εκτεταμένων κοινωνικών προγραμμάτων στο εσωτερικό των χωρών τους, χωρίς να έρχονται σε ρήξη με τις ΗΠΑ, αλλά με προάσπιση των συμφερόντων των χωρών τους. Στα ίδια πλαίσια αναμένεται να κινηθεί και ο νεοεκλεγμένος πρόεδρος της Νικαράγουας, μιας από τις πιο εξαθλιωμένες χώρες λόγω του ΔΝΤ, Ντανιέλ Ορτέγκα, που πρόσφατα κέρδισε τις εκλογές με την υποστήριξη της εκκλησίας και ενός παλιού μέλους των Κόντρας ως υποψηφίου αντιπροέδρου του. Οι ΗΠΑ, που αρχικά είχαν αντιταχθεί στην εκλογή του, μετά σιώπησαν. Η Νικαράγουα παίρνει και αυτή φθηνό πετρέλαιο από τη Βενεζουέλα.

Σημαντικός παράγοντας στις πολιτικές εξελίξεις στην περιοχή έχει αναδειχθεί η ενεργειακή αυτονομία που προσφέρουν η Βενεζουέλα και η Βολιβία μετά την ανάκτηση του εθνικού ελέγχου των πόρων των χωρών τους. Ο Τσάβες με το πλεονέκτημα αυτό επιχειρεί να δημιουργήσει ένα πόλο στη Λατινική Αμερική. Παρεμβαίνει σε εκλογές γειτονικών χωρών, άλλοτε επιτυχημένα (π.χ. Ουρουγουάη, Νικαράγουα) άλλοτε όχι (π.χ. Περού, Μεξικό).

Στην Κεντρική και Νότια Αμερική, που οι ΗΠΑ θεωρούσαν σαν αυλή τους, οι δυνατότητες παρέμβασής τους πλέον περιορίζονται. Στη σύνοδο των αμερικανικών κρατών το Νοέμβρη του 2005 στο Μαρ ντελ Πλάτα της Αργεντινής οι ΗΠΑ επιχείρησαν ανεπιτυχώς να περάσουν νέα συμφωνία απελευθέρωσης εμπορίου και αγορών, την ALCA (Area de Libre Commercio de las Americas), με επικεφαλής τις ίδιες. Βρήκαν όμως τη σφοδρή αντίθεση της Βραζιλίας, της Αργεντινής και της Βενεζουέλας, που υποστηρίζουν την ήδη υπάρχουσα ζώνη ελεύθερου εμπορίου Mercosur του 1991, με μέλη την Αργεντινή, τη Βραζιλία, την Ουρουγουάη, την Παραγουάη και τη Βενεζουέλα και με ειδική σχέση τη Βολιβία και τη Χιλή, δηλ. χωρίς τις ΗΠΑ.

Αυτές οι προοδευτικές εξελίξεις δε θα πρέπει να οδηγήσουν σε υπερβολικά συμπεράσματα και ιδεολογήματα, ότι τα συμβαίνοντα στη Λατινική Αμερική είναι παγκόσμιας ισχύος, αγνοώντας συνθήκες, ιδιαιτερότητες και συγκυρίες. Πάντως όλ’ αυτά δείχνουν ότι οι ΗΠΑ δεν είναι παντοδύναμες, όταν υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες, πατριωτικές ηγεσίες και λαοί αποφασισμένοι. Η Λατινική Αμερική φαίνεται να προστίθεται ως ένα ακόμη μέρος του κόσμου που αποσπάται από τη μονοκρατορία των ΗΠΑ. Πόσο όμως θα προχωρήσουν αυτές οι αλλαγές είναι ένα ζητούμενο απ’ όλους όσοι οραματίζονται ένα καλύτερο κόσμο.